Nhiều tranh in lên áo dài vi phạm bản quyền

Nhiều chiếc áo dài trở nên rất đẹp nhờ những họa tiết in lên nó, làm tôn thêm vẻ đẹp duyên dáng của người phụ nữ Việt Nam. Tuy nhiên đằng sau sự đẹp đẽ ấy là vấm đề liên quan đến bản quyền. Nhiều hoạ sĩ phát hiện bị xâm phạm bản quyền tác phẩm nghệ thuật, đem in lên áo dài bán tràn lan ngoài thị trường, khiến người sáng tạo không khỏi ngao ngán.

Vi phạm bản quyền khi xài chùa hình ảnh để in lên áo dài

Khởi đầu về vấn đề xâm phạm bản quyền in lên áo dài phải kể đến là việc họa sĩ Bùi Trọng Dư phát hiện ra bức tranh sơn mài Ao sen vẽ năm 2011 của mình bị Công ty vải in Lan Anh lấy làm nền áo, rồi cắt tranh cô gái của họa sĩ khác vào in chồng lên, gọi đó “mẫu tự thiết kế” sau đó chào bán quảng cáo công khai trên web và mạng xã hội.

Tương tự, Công ty Lotus House sử dụng tranh của hoạ sĩ Bùi Trọng Dư đưa lên áo dài mà không hề xin phép cũng như trả tiền tác quyền.

Ban đầu là nhóm 5 hoạ sĩ đứng ra tố cáo các đơn vị vi phạm. Tới nay, số hoạ sĩ biết được tranh mình bị xâm phạm bản quyền đã lên tới 8 người, gồm: họa sĩ Bùi Trọng Dư (Hà Nội), Lâm Đức Mạnh (Hà Nội), Ngụy Đình Hà (Hà Nội), Nguyễn Thu Huyền (Hà Nội), Nguyễn Đăng Sơn (Huế), Lê Phan Quốc (Huế), Nguyễn Quý Tâm (Huế), Phan Linh Bảo Hạnh (Bình Dương).

Nhiều họa sĩ đã vào cuộc rà soát lại các mẫu áo dài trên mạng để tìm kiếm xem có xâm phạm bản quyền tranh của mình hay không. Trong thời gian tới con số này được giới họa sĩ đánh giá là còn tiếp tục tăng lên.

 Ý kiến từ các họa sĩ bị xâm phạm bản quyền ác phẩm của mình

Họa sĩ Ngụy Đình Hà, tác giả bức tranh sơn dầu Hai chị em vẽ năm 2018, bị công ty áo dài Phương Mai xâm phạm trái phép.

Họa sĩ Phan Linh Bảo Hạnh cho biết: “Mỗi tác phẩm của họa sĩ được vẽ ra đều phải đặt hết tâm huyết sức lực vào đó. Vậy mà bị nghiễm nhiên chiếm đoạt, càng lúc càng công khai, trắng trợn. Từ chép tranh bán, chép tranh vào tường trang trí và bây giờ là in lên áo, không biết người ta còn làm trò gì với các tác phẩm nghệ thuật của các họa sĩ nữa đây. Lương tâm, đạo đức nghề nghiệp ở đâu?”.

Họa sĩ Lâm Đức Mạnh, tác giả bức tranh sơn dầu Đêm thu vẽ năm 2017, bị xâm phạm trái phép lên áo dài cũng chia sẻ: “Từ vụ đạo tranh lên áo dài lần này, tôi thấy buồn cho thẩm mỹ của nghề tạo mẫu thời trang áo dài. Tranh có ngôn ngữ của tranh, vẽ trên áo dài đòi hỏi ngôn ngữ khác, không thể in tranh, cắt ghép thô thiển vào áo dài được. Tôi thấy thương cho sự ấu trĩ của đơn vị may áo dài, đồng thời cũng rất bất bình về việc họ sử dụng tranh của tôi vào mục đích thương mại mà không xin phép”.

Liên lạc các đơn vị nói trên, đại diện công ty in vải Lan Anh chối quanh, nói khách đưa thiết kế đến thì in thôi. Người nghe điện thoại tự nhận là nhân viên Lotus House trả lời đã ghi nhận phản ánh từ phía các hoạ sĩ và nói sẽ xin hướng giải quyết của cấp trên. 

Mới đây nhất, các hoạ sĩ đang soạn thảo văn bản chính thức để gửi tới ông Trần Quốc Nhân – chủ sở hữu và là người chịu trách nhiệm pháp luật của công ty Phan Trần, và các công ty vi phạm, yêu cầu chấm dứt việc sử dụng hình ảnh trái phép này. 

Họa sĩ Tô Chiêm cho rằng: “Nếu hình ảnh tranh của họa sĩ bị chiếm đoạt sử dụng trái phép nhằm mục đích lợi nhuận thì hiển nhiên là cần đấu tranh quyết liệt, kiện ra toà để đòi lại công lý vì giá trị sáng tạo là tài sản không thể ăn cắp”.

Nhiều họa sĩ khác như Hoa sĩ  Phạm An Hải, Phạm Hà Hải,  Họa sĩ Bùi Trọng Dư đều khẳng định Đây là vi phạm sở hữu trí tuệ, bản quyền tác giả, cần truy tố và ủng hộ các hoạ sĩ phản đối việc ngang nhiên xâm phạm bản quyền đặc biệt là khi chưa được sự đồng thuận của các hoạ sĩ.

Theo Luật Sở hữu trí tuệ, mọi hành vi sao chép không được sự đồng ý của chủ sở hữu quyền tác giả đều là hành vi xâm phạm bản quyền (trừ trường hợp sao chép để sử dụng cho mục đích học tập, hay nghiên cứu của riêng mình). Chủ sở hữu được khởi kiện ra tòa để yêu cầu bồi thường thiệt hại, ngoài ra nếu hành vi xâm phạm quyền tác giả có quy mô thương mại đều có thể bị xử lý hình sự nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm. Vì vậy khi chủ sở hữu quyền tác giả phát hiện hành vi xâm phạm bản quyền thì có quyền yêu cầu bên xâm phạm chấm dứt hành vi vi phạm, xin lỗi công khai, và yêu cầu bồi thường thiệt hại (nếu có)”.

Vi phạm này có thể nói là vô cùng phổ biến hiện nay, cần bị xử lý nghiêm minh để bảo vệ quyền lợi của người họa sĩ. Vẻ đẹp của chiếc áo dài không chỉ đến từ màu sắc, thiết kế,… mà chiếc áo dài sẽ càng giá trị hơn khi nhà sản xuất không vi phạm bản quyền hình ảnh in lên áo dài.