Meta – tập đoàn sở hữu các nền tảng mạng xã hội phổ biến như Facebook, Instagram và Threads – vừa công bố kế hoạch sử dụng những nội dung công khai của người dùng tại châu Âu để huấn luyện các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) của hãng. Đây là bước đi mới trong chiến lược phát triển AI, đồng thời làm dấy lên nhiều tranh luận liên quan đến quyền riêng tư cá nhân.
Dữ liệu công khai trở thành “nhiên liệu” cho AI
Theo thông báo chính thức ngày 14/4, Meta sẽ sử dụng các bài viết, bình luận công khai trên mạng xã hội của những người dùng từ 18 tuổi trở lên, cùng các cuộc trò chuyện với Meta AI – công cụ trí tuệ nhân tạo tích hợp trong nền tảng – để phục vụ quá trình huấn luyện các hệ thống AI tạo sinh.
Mục tiêu được Meta khẳng định là nhằm cải thiện độ chính xác, khả năng hiểu ngôn ngữ và phản ánh văn hóa bản địa của người dùng châu Âu trong các sản phẩm AI tương lai. Hãng cho biết: “Chúng tôi muốn đảm bảo rằng AI của mình có thể thấu hiểu sự đa dạng, chiều sâu văn hóa và các sắc thái ngôn ngữ mà người dùng châu Âu mang lại”.
Quyền phản đối và cách từ chối bị thu thập dữ liệu
Meta cũng khẳng định rằng người dùng sẽ nhận được thông báo cụ thể qua ứng dụng hoặc email về việc dữ liệu của họ sẽ được dùng trong quá trình huấn luyện AI. Người dùng có thể từ chối việc này bằng cách điền vào một biểu mẫu phản đối trực tuyến.
Để thực hiện quyền phản đối, người dùng tại châu Âu cần truy cập Cài đặt > Trung tâm quyền riêng tư > AI tại Meta, sau đó gửi biểu mẫu yêu cầu không chia sẻ dữ liệu của mình cho mục đích huấn luyện. Quá trình này yêu cầu xác nhận qua địa chỉ email và cung cấp lý do từ chối.
Tuy nhiên, theo một số chuyên gia, quá trình phản đối dù có sẵn nhưng không dễ tiếp cận, khiến nhiều người có thể bỏ qua hoặc không biết cách thực hiện.
Châu Âu – nơi quyền riêng tư được bảo vệ nghiêm ngặt
Trước đó, Meta từng phải tạm hoãn kế hoạch triển khai thu thập dữ liệu người dùng tại châu Âu vào tháng 6/2024 vì chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu từ luật Bảo vệ dữ liệu chung (GDPR). Tuy nhiên, lần này hãng khẳng định đã hoàn tất các nghĩa vụ pháp lý cần thiết và sẵn sàng triển khai diện rộng.
Một tòa án ở Cologne, Đức gần đây đã bác bỏ yêu cầu từ một nhóm bảo vệ người tiêu dùng nhằm ngăn Meta sử dụng dữ liệu công khai để huấn luyện AI. Đây được xem là bước ngoặt pháp lý, mở đường cho việc triển khai chính sách này trên toàn Liên minh châu Âu.
Phản ứng trái chiều từ cộng đồng công nghệ
Động thái này của Meta nhanh chóng thu hút sự quan tâm của giới công nghệ và người dùng. Một số chuyên gia lo ngại rằng đây là dấu hiệu cho thấy các công ty công nghệ đang “khát dữ liệu” và sẵn sàng tận dụng mọi nguồn có thể để phục vụ cho cuộc đua AI.
Trang công nghệ Gizmodo ví việc này như “đưa mọi nội dung người dùng vào chiếc máy xay dữ liệu” và cảnh báo rằng Meta đang ngầm tuyên bố “nội dung bạn đăng là tài sản của nền tảng, chứ không phải của bạn”.
Đồng thời, nhiều người đặt câu hỏi liệu người dùng có đang thực sự kiểm soát dữ liệu cá nhân của mình, hay đang bị buộc phải chấp nhận các điều khoản ngày càng mở rộng từ những “ông lớn” công nghệ.
Meta tự tin khẳng định minh bạch hơn đối thủ
Trước làn sóng chỉ trích, Meta nhấn mạnh rằng cách tiếp cận của hãng “minh bạch hơn nhiều so với các công ty cùng ngành”, khi chủ động thông báo và cho phép người dùng lựa chọn phản đối. Hãng cũng cho biết chỉ sử dụng các nội dung được chia sẻ công khai, không đụng đến tin nhắn riêng tư hoặc các thông tin không được phép truy cập.
Dù vậy, vẫn còn nhiều tranh luận về ranh giới giữa “nội dung công khai” và “quyền riêng tư”, đặc biệt trong bối cảnh các hệ thống AI ngày càng có khả năng phân tích và tái tạo dữ liệu ở mức độ chi tiết chưa từng có.
Tương lai của AI và quyền dữ liệu người dùng
Khi các mô hình AI phát triển với tốc độ chóng mặt, dữ liệu người dùng đang trở thành tài nguyên quý giá không thể thiếu. Tuy nhiên, điều đó cũng đặt ra một thách thức lớn cho cả các nhà quản lý, công ty công nghệ và chính người dùng: Làm sao để cân bằng giữa đổi mới công nghệ và bảo vệ quyền riêng tư?
Meta có thể đã tuân thủ pháp luật, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc người dùng hoàn toàn an tâm. Trong thời đại AI, hiểu rõ cách dữ liệu của mình được sử dụng và chủ động kiểm soát thông tin cá nhân là điều không thể xem nhẹ.
