OpenAI công bố kế hoạch thúc đẩy cấu trúc “vì lợi nhuận” để chuyển cơ cấu

OpenAI công bố kế hoạch thúc đẩy cấu trúc “vì lợi nhuận” để huy động thêm vốn, cho biết mức đầu tư vượt xa mọi dự đoán.

OpenAI hôm 25/12 công bố kế hoạch chuyển đổi sang mô hình “công ích có lợi nhuận giới hạn” vào năm 2025. Công ty dự kiến sẽ thành lập một tổ chức PBC (Public Benefit Corporation) với “cổ phiếu ưu đãi” nhằm quản lý các hoạt động thương mại, loại bỏ một số rào cản của tổ chức phi lợi nhuận và tăng khả năng cạnh tranh như một startup công nghệ tăng trưởng nhanh.

“Việc các tập đoàn lớn rót hàng trăm tỷ USD vào nghiên cứu AI đã làm rõ mức độ đầu tư cần thiết để OpenAI tiếp tục hoàn thành sứ mệnh của mình. Chúng tôi cần huy động vốn ở quy mô chưa từng có và để làm điều đó, việc áp dụng mô hình cổ phiếu ưu đãi với cấu trúc đơn giản hơn là cần thiết,” đại diện OpenAI chia sẻ.

Áp lực gia tăng khi OpenAI đạt mức định giá 180 tỷ USD chỉ trong ba năm sau khi ra mắt ChatGPT, công cụ được xem như khởi nguồn của xu hướng AI tạo sinh toàn cầu.

Hồi tháng 11, OpenAI hoàn tất vòng gọi vốn 8 tỷ USD, chuẩn bị đối đầu mạnh mẽ với các đối thủ lớn như xAI của Elon Musk, Google, Microsoft, Amazon và Anthropic, trong bối cảnh thị trường AI dự kiến đạt giá trị hơn 1.200 tỷ USD trong thập kỷ tới.

Việc phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn, nền tảng của các sản phẩm như ChatGPT và nhiều ứng dụng AI tạo sinh khác, yêu cầu đầu tư đáng kể vào phần cứng tiên tiến, chủ yếu là GPU hiệu suất cao từ Nvidia cùng với cơ sở hạ tầng đám mây mà OpenAI chủ yếu dựa vào Microsoft, đối tác chiến lược và nhà đầu tư quan trọng.

Theo ước tính, OpenAI có thể đạt doanh thu 4 tỷ USD nhưng chịu lỗ khoảng 6 tỷ USD trong năm nay.

Cơ cấu mới dự kiến sẽ giúp OpenAI mở rộng khả năng thương mại hóa sản phẩm, đồng thời hỗ trợ việc tuyển dụng nhân sự cho nhánh phi lợi nhuận để thực hiện các dự án xã hội trong lĩnh vực y tế, giáo dục và nghiên cứu khoa học. “Chi nhánh phi lợi nhuận sẽ nắm giữ một phần đáng kể lợi ích trong PBC, với mức định giá được xác định minh bạch bởi các chuyên gia tài chính độc lập,” OpenAI tuyên bố.

Cấu trúc tổ chức phức tạp hiện nay của OpenAI xuất phát từ việc công ty được thành lập vào năm 2015 như một tổ chức phi lợi nhuận bởi Sam Altman, Elon Musk và một nhóm các nhà sáng lập khác với mục tiêu xây dựng một phòng thí nghiệm nghiên cứu tập trung vào phát triển trí tuệ nhân tạo tổng hợp (AGI).

Vào năm 2020, OpenAI bắt đầu tìm cách vượt qua khuôn khổ ban đầu để hoạt động linh hoạt hơn như một công ty khởi nghiệp công nghệ. Do đó, họ chuyển đổi sang mô hình lợi nhuận giới hạn với tổ chức phi lợi nhuận vẫn nắm quyền kiểm soát toàn diện.

“Theo cơ cấu hiện tại, hội đồng quản trị của chúng tôi không thể trực tiếp xem xét lợi ích của các nhà đầu tư muốn hỗ trợ sứ mệnh dài hạn. Điều này cũng làm hạn chế khả năng mở rộng hoạt động ngoài việc giám sát chi nhánh lợi nhuận,” OpenAI chia sẻ, đồng thời nhấn mạnh rằng thay đổi cơ cấu sẽ giúp họ “huy động vốn dễ dàng hơn với các điều khoản cạnh tranh tương đương các đối thủ trên thị trường.”

Tuy nhiên, quá trình tái cấu trúc của OpenAI không tránh khỏi những thách thức lớn, đặc biệt là căng thẳng pháp lý ngày càng gia tăng giữa tỷ phú Elon Musk và CEO Sam Altman, làm phức tạp thêm tình hình.

Elon Musk hiện đang đệ đơn kiện OpenAI, yêu cầu tòa án ngăn chặn quá trình chuyển đổi của tổ chức này sang mô hình công ty vì lợi nhuận. Trên mạng xã hội X, Musk chỉ trích động thái này là “một sự phản bội sứ mệnh ban đầu” và tuyên bố “OpenAI đã đi ngược lại những giá trị cốt lõi”. Đáp lại, OpenAI nhấn mạnh rằng Musk từ năm 2017 đã từng đề xuất ý tưởng chuyển đổi mô hình kinh doanh để tăng cường khả năng huy động vốn.

Bên cạnh đó, OpenAI đang đối mặt với làn sóng mất mát nhân sự cấp cao, một phần xuất phát từ lo ngại rằng công ty đang ưu tiên các sản phẩm thương mại hơn việc đảm bảo an toàn và đạo đức trong phát triển AI. Những tên tuổi lớn như CTO Mira Murati, Bob McGrew, Jan Leike và đồng sáng lập Ilya Sutskever đều đã rời khỏi công ty, trong đó một số gia nhập các đối thủ cạnh tranh như Anthropic.

CEO Sam Altman, trong phát biểu hồi tháng 9, bác bỏ mối liên hệ giữa việc nhân sự rời đi và kế hoạch tái cấu trúc: “Việc chuyển đổi mô hình đã được hội đồng quản trị cân nhắc kỹ lưỡng trong hơn một năm qua, độc lập với bất kỳ sự kiện nào xảy ra gần đây,” ông nói.

Tuy nhiên, Jan Leike chia sẻ rằng quyết định từ chức của ông là do bất đồng với ban lãnh đạo về các ưu tiên chiến lược. “Văn hóa và các quy trình đảm bảo an toàn đã dần bị gạt sang một bên để tập trung vào những sản phẩm hấp dẫn thương mại,” ông cho biết.

Một nhân viên từng làm việc dưới quyền Leike cũng rời đi sau đó, lên tiếng chỉ trích OpenAI vì hành xử như một công ty vì lợi nhuận trong khi vẫn duy trì cấu trúc phi lợi nhuận. “Không có lý do gì để tin rằng OpenAI sẽ thực hiện đúng sứ mệnh trong tương lai,” người này bày tỏ.