Một nhóm nghiên cứu tại Đại học Johns Hopkins (Mỹ) vừa ghi nhận bước tiến đột phá trong ngành y học khi robot trí tuệ nhân tạo (AI) hoàn tất ca phẫu thuật cắt bỏ túi mật trên bệnh nhân thật mà không cần sự hỗ trợ trực tiếp của con người.
Robot mang tên SRT-H đã được huấn luyện bằng hàng loạt video ghi lại quy trình phẫu thuật thực tế. Trong ca mổ đầu tiên trên người, robot không chỉ tái hiện chính xác các thao tác mà còn có khả năng thích ứng linh hoạt với những tình huống bất ngờ – điều thường chỉ có ở bác sĩ dày dạn kinh nghiệm. Dù mới thực hiện nhiệm vụ lần đầu, robot vẫn có thể đưa ra phản ứng phù hợp trước các lệnh chỉ dẫn từ nhóm chuyên gia, tương tự một bác sĩ nội trú đang học việc.
Kết quả nghiên cứu do giáo sư Axel Krieger và cộng sự công bố ngày 9/7 trên tạp chí Science Robotics. Đây là lần đầu tiên một hệ thống robot y tế có thể xử lý toàn bộ ca mổ thực trên người một cách tự chủ, điều chỉnh thao tác dựa trên giải phẫu từng cá nhân và không phụ thuộc vào kế hoạch định sẵn.
Trước đó vào năm 2022, nhóm nghiên cứu từng phát triển robot STAR có thể thực hiện phẫu thuật nội soi trên lợn. Tuy nhiên, STAR vẫn cần nhiều sự chuẩn bị như đánh dấu mô cụ thể và làm việc trong điều kiện môi trường được kiểm soát chặt chẽ. Trong khi đó, SRT-H – viết tắt của Transformer-Hierarchy – vượt xa người tiền nhiệm nhờ áp dụng kiến trúc học máy tương tự ChatGPT, có thể nhận lệnh bằng giọng nói và tự động điều chỉnh thao tác trong thời gian thực.
Khi được yêu cầu như “nắm đầu túi mật” hay “dịch tay trái sang trái một chút”, robot hoàn toàn hiểu và thực hiện chính xác. Trước khi thử nghiệm trên người, robot được huấn luyện kỹ lưỡng qua các video phẫu thuật trên xác lợn và hệ thống hình ảnh có chú thích chi tiết từng thao tác.
Dù tốc độ thực hiện vẫn chậm hơn so với bác sĩ con người, robot đã hoàn thành trọn vẹn 17 bước trong quy trình phức tạp của ca phẫu thuật, bao gồm định vị chính xác ống dẫn, mạch máu, gắp và cắt mô bằng kẹp cùng kéo chuyên dụng. Robot còn vượt qua thử thách trong các tình huống không lường trước, như bị thay đổi vị trí xuất phát hay bị làm nhiễu hình ảnh bởi thuốc nhuộm tạo hiệu ứng giống máu.
Trong bước tiếp theo, nhóm nghiên cứu kỳ vọng mở rộng phạm vi ứng dụng, huấn luyện robot thực hiện nhiều loại phẫu thuật khác nhau, hướng đến mục tiêu xây dựng một hệ thống phẫu thuật hoàn toàn tự động, an toàn và hiệu quả trong tương lai gần.
