Công ước Berne là gì?

Việt Nam đã gia nhập công ước Berne (tiếng Anh: Berne Convention) ngày 26/10/2004. Công ước ra đời với mục đich “bảo vệ một cách hữu hiệu và thống nhất các quyền của tác giả đối với các tác phẩm văn học và nghệ thuật”. Sau nhiều lần sửa đổi, Công ước Berne đang đáp ứng được những yêu cầu bảo hộ Quyền tác giả trong thời đại công nghệ 4.0 hiện nay.  

Nguyên tắc của Công ước Berne

Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật (Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works) gọi tắt là Công ước Berne, được ban hành năm 1886 tại Berne. Cho đến nay đã có 166 quốc gia tham gia Công ước Berne.

Công ước Berne đề ra 3 nguyên tắc cơ bản:

– Thứ nhất, nguyên tắc bảo hộ độc lập: việc hưởng và thực hiện các quyền được độc lập với việc bảo hộ hiện có tại nước xuất xứ của tác phẩm. 

– Thứ hai, nguyên tắc “đối xử quốc gia”: những tác phẩm có nguồn gốc tại một trong số các quốc gia thành viên phải được bảo hộ như nhau tại một quốc gia thành viên như sự bảo hộ những tác phẩm của công dân nước họ.

– Thứ ba, nguyên tắc bảo hộ tự động: việc đối xử quốc gia không phụ thuộc vào bất kì thủ tục nào, nói cách khác việc bảo hộ được trao tự động mà không phụ thuộc vào thủ tục đăng kí, lưu trữ hoặc hình thức tương tự. 

Nội dung nổi bật của Công ước Berne

Các quyền về tài sản được trao cho chủ sở hữu tác phẩm bao gồm quyền dịch, quyền tái tạo, nhân bản dưới mọi hình thức, gồm việc ghi hình hoặc tiếng, quyền biểu diễn tác phẩm kịch, nhạc kịch và tác phẩm âm nhạc, quyền phát thanh, truyền hình và truyền đạt tác phẩm đến công chứng, quyền biểu diễn tác phẩm trước công chúng, quyền cải biên, chuyển thể hay các dạng chuyển thể khác một tác phẩm, quyền phóng tác phim ảnh từ một tác phẩm. 

Thời gian bảo hộ được quy định trong Công ước theo các nguyên tắc. Nguyên tắc là tính thời gian bảo hộ được quy định là thời gian suốt cuộc đời tác giả và 50 năm sau khi tác giả qua đời. Nguyên tắc tính thời hạn bảo hộ dựa vào thời điểm công bố được quy định là khoảng thời gian 50 năm đối với tác phẩm điện ảnh hoặc thời điểm tác phẩm được sáng tạo, nếu chưa công bố. Đối với tác phẩm nhiếp ảnh, mỹ thuật ứng dụng, thời hạn bảo hộ tối thiểu là 20 năm kể từ khi tác phẩm được sáng tạo.

Độc lập với các quyền về tài sản là “quyền tinh thần” qui định quyền của tác giả đối với tác phẩm do mình sáng tạo nên, đó là quyền phản đối mọi sự xuyên tạc, cắt xén, hay các hình thức biến cải khác, hoặc hành vi vi phạm khác đối với tác phẩm gây phương hại tới danh dự hay uy tín của tác giả.

Khi áp dụng Công ước Berne tại Việt Nam thì có một số thuận lợi là sự tương thích của một số quy định trong Công ước Berne với quy định về Quyền tác giả ở Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam. Tuy nhiên, còn một số chênh lệch cần phải sửa đổi, để đáp ứng yêu cầu về việc áp dụng Công ước đã được quy định trong Công ước Berne, “Mỗi nước thành viên Liên hiệp sẽ cam kết ban hành những biện pháp cần thiết, phù hợp với Hiến pháp của mình, nhằm đảm bảo việc áp dụng Công ước này.”